गोरखापत्र वस्तुगत, ८ भदौ २०७९

 १. विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन (डब्लूएचओ)ले मङ्किपक्सको भेरियन्टहरूको नामकरण के गरेको छ ?

कङ्गो वेसिन क्लेड, क्लेड वान, क्लेड टु ‘ए’ र क्लेड टु ‘बी’ 

– ठाउँका आधारमा यसको भेरियन्ट फरकफरक भएको र नाम पनि त्यहीअनुसार राखिएको। 

– मङ्किपक्स नामकरण यसको पहिलो पटक पुष्टि भएको बेला सन् १९५८ मा गरिएको थियो। अहिले त्यसको परिवर्तित स्वरूप पैmलिँदै गएको। 

– पछिल्लो समय विश्वका धेरै ठाउँमा देखिएको मङ्किपक्सको स्वरूप र चरित्र बदलिएकाले बदलिएको भाइरसको नाम पनि नयाँ राख्नु परेको। 

– डब्लूएचओले सन् २०२२ जुलाई २३ मा मङ्किपक्सलाई अन्तर्राष्ट्रिय चासोको जनस्वास्थ्य आपत्काल घोषणा गरेको।

२. सन् २०२२ मा सम्पन्न साफ यू–२० फुटबल च्याम्पियनसिपको उपाधि जित्ने राष्ट्र कुन हो ?

भारत

– (फाइनल खेलमा बङ्गलादेशलाई ५–२ गोल अन्तरले पराजित गर्दै भारतले सो उपाधि चुमेको।)

३. आर्थिक सर्वेक्षण २०७८/७९ अनुसार नेपालमा फूल  फुल्ने वनस्पतिको सङ्ख्या कति रहेको छ ?

५३०९ (फूल  नफुल्ने : ६०८३)

४. मन्त्रिपरिषद्ले सुशासन आयोग गठन गर्ने निर्णय कहिले गरेको हो ?

वि.सं. २०७९ असार ३१

५. काठमाडौँमा साझा यातायातका विद्युतीय बस कहिलेदेखि चल्न थालेका हुन् ?

वि.सं. २०७९ असार २३

६. ८ हजार मिटरभन्दा अग्ला १४ वटा हिमशिखरको दोहोर्‍याएर आरोहण गरी विश्व कीर्तिमान कायम राख्न सफल पर्वतारोही को हुन् ?

सानु शेर्पा

– (उनले सन् २००६ देखि २०२२ जुलाईसम्मको अवधिमा सो रेकर्ड राख्न सफल भएका। यो रेकर्ड राख्ने उनी विश्वकै एक मात्र आरोही रहेका।)

७. वि.सं. २०७८ फागुनसम्म कति स्थानीय तह राष्ट्रिय सडक सञ्जालसँग जोडिएका छन् ?

७३२

– (सो अवधिसम्म राष्ट्रिय सडक सञ्जालसँग नजोडिएका स्थानीय तहको सङ्ख्या २१ रहेको।)

८. नेपालको सबैभन्दा पुरानो अस्पतालका रूपमा चिनिने वीर अस्पतालको स्थापना कहिले भएको हो ?

वि.सं. १९४६ साउन १२ 

९. कोप्रे छहरा भनी चिनिने कोप्रे झरना कहाँ रहेको छ ?

म्याग्दी

१०. नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानले दुई लाख रुपियाँ राशिको भानु प्रज्ञा अन्तरदेशीय नेपाली साहित्य पुरस्कार (२०७९ का लागि) कसलाई प्रदान गर्‍यो ?

नरबहादुर दाहाल, दार्जिलिङ

– यसैगरी प्रा. डा. गोविन्दराज भट्टराई (झापा)लाई दुई लाख रुपियाँ राशिकै नेपाल प्रज्ञा अनुवाद पुरस्कार प्रदान गरिएको । 

– प्रज्ञा प्रतिष्ठानद्वारा प्रत्येक चार वर्षमा प्रदान गर्ने चार लाख रुपियाँ राशिको पृथ्वी प्रज्ञा पुरस्कार दुई वर्षअघि वाङ्मय शताब्दीपुरुष सत्यमोहन जोशीलाई प्रदान गरिएको । 

– प्रत्येक वर्षमा प्रदान गरिने तीन हजार अमेरिकी डलर राशिको नेपाल प्रज्ञालङ्कार दुई वर्षअघि चीनका प्राध्यापक वाङ हङवेईलाई प्रदान गरिसकिएको । 

– रु. एक लाख राशिका अन्य प्रज्ञा पुरस्कार (२०७९ का लागि)

– नेपाल प्रज्ञा नेपाली साहित्य पुरस्कारः रामचन्द्र भट्टराई (रुपन्देही)

– पहाडी–हिमाली क्षेत्रमा बोलिने मातृभाषा साहित्य प्रज्ञा पुरस्कारः खेन्पो डवाङ वोसेर लामा शेर्पा (दोलखा)

– मधेश तराईमा बोलिने मातृभाषा साहित्यका लागि नेपाल प्रज्ञा मातृभाषा साहित्य पुरस्कार ः शर्मिलाकुमारी चौधरी (कञ्चनपुर)

– नेपाल प्रज्ञा संस्कृति पुरस्कारः प्रा. डा. प्रेमकुमार खत्री (भोजपुर)

– नेपाल प्रज्ञा दर्शनशास्त्र पुरस्कारः प्रा. विद्यानाथ उपाध्याय (काठमाडौँ)

– नेपाल प्रज्ञा सामाजिकशास्त्र पुरस्कारः डा. नयनाथ पौडेल (काठमाडौँ)

११. नदी प्रणालीका आधारमा नेपाललाई कति भागमा विभाजन गरिएको छ ?

तीन भागमा 

१२. नेपालको सबैभन्दा पुरानो अस्पतालका रूपमा चिनिने वीर अस्पतालको स्थापना कहिले भएको हो ?

वि.सं. १९४६ साउन १२

१३. महान्यायाधिवक्ताको नियुक्ति कसरी गरिन्छ ?

प्रधानमन्त्रीको सिफारिसमा राष्ट्रपतिबाट

१४. कुनै एउटा वंशबाट अर्को वंशमा वंशाणुबाट सर्दै गएको परिवृत्तिलाई के भनिन्छ ?

वंशाणुगत परिवृत्ति

१५. आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा बढी नाफा आर्जन गर्न सफल सार्वजनिक संस्थान कुन कुन हुन् ?

नेपाल दूरसञ्चार कम्पनी लि., नेपाल विद्युत् प्राधिकरण, कृषि विकास बैङ्क, राष्ट्रिय वाणिज्य बैङ्क, नेपाल बैङ्क लि.

१६. राष्ट्रिय औद्योगिक सर्वेक्षण, २०७६ को नतिजा कहिले सार्वजनिक भएको हो ?

वि.सं. २०७९ असार २४

– सञ्चालनमा रहेका जम्मा उद्योगः ६०,१८५

– औद्योगिक उत्पादन क्षेत्रमाः ५६,६११

– खानी तथा उत्खनन क्षेत्रमाः ३५६

– विद्युत्, ग्यास, वाफ तथा वातानुकूलित सेवा क्षेत्रमाः ९९४

– पानीको आपूर्ति, ढल निकास, फोहोरमैला व्यवस्थापन र त्यसको उपचारात्मक क्रियाकलापका क्षेत्रमाः २२२४

उद्योग प्रतिष्ठानमा संलग्न व्यक्तिको सङ्ख्या

– उद्योग प्रतिष्ठानमा संलग्न व्यक्तिको जम्मा सङ्ख्याः ४,९१,२२७

– खानी तथा उत्खनन क्षेत्रमाः ६,४८५

– औद्योगिक उत्पादन क्षेत्रमाः ४,४४,९६४

– विद्युत्, ग्यास तथा वातानुकूलित क्षेत्रमा ः २१,५९३

– पानीको आपूर्ति, ढल निकास, फोहोरमैला व्यवस्थापन र त्यसको उपचारात्मक क्रियाकलापको क्षेत्रमाः १८,१८५

– (उद्योग प्रतिष्ठानमा संलग्न व्यक्तिको सङ्ख्या भन्नाले प्रतिष्ठानमा सक्रिय रूपले कार्यरत व्यवसायी तथा साझेदार, बेतलबी पारिवारिक कामदार र तलबी कामदार पर्ने ।)

रोजगार व्यक्तिको सङ्ख्या 

– चारवटै प्रकारका औद्योगिक प्रतिष्ठानमा रहेका तलबी कामदारको सङ्ख्याः ३,८१,६८७

– खानी तथा उत्खनन क्षेत्रमाः ५,७१९

– औद्योगिक उत्पादनशील क्षेत्रमाः ३,४६,१४३

– विद्युत्, ग्यास, वाफ तथा वातानुकूलित सेवा क्षेत्रमाः १७,२३८

– पानीको आपूर्ति, ढल निकास, फोहोर व्यवस्थापन र त्यसको उपचारात्मक क्रियाकलापको क्षेत्रमाः १२,५८७

उद्योगको उत्पादन क्षमता

– पूर्ण क्षमतामा चल्ने उद्योगः ३९.९ प्रतिशत

– १८.७ प्रतिशत उद्योग प्रतिष्ठानले उत्पादन क्षमताको ७५ देखि ९९ प्रतिशत क्षमता उपयोग गरेका ।

– २९.१ प्रतिशत उद्योग प्रतिष्ठानले उत्पादन क्षमताको ५० देखि ७४ प्रतिशत, १०.३ प्रतिशत उद्योग प्रतिष्ठानले उत्पादन क्षमताको २५ देखि ४९ प्रतिशत र बाँकीले २५ प्रतिशतभन्दा कम उपयोग गरेको सर्वेक्षणले देखाएको ।

कुन उद्योग प्रतिष्ठान कति दिन सञ्चालन 

– करिब ७६ प्रतिशत उद्योग प्रतिष्ठान २७० दिनभन्दा बढी सञ्चालन,

– १९ प्रतिशत उद्योग प्रतिष्ठान १८०–२६९ दिन,

– ४ प्रतिशत उद्योग प्रतिष्ठान ९०–१७९ र बाँकी १ प्रतिशत उद्योग प्रतिष्ठान ९० भन्दा कम दिन।

औद्योगिक प्रतिष्ठानको लागत मूल्य, उत्पादन मूल्य र मूल्य अभिवृद्धि

– औद्योगिक प्रतिष्ठानले आठ खर्ब ४६ अर्ब ६६ करोड मूल्य बराबरको रकम लागतका रूपमा खर्च गरेका। 

– सो लागतबाट १२ खर्ब, एक अर्ब १७ करोड मूल्य बराबरको वस्तु तथा सेवा उत्पादन भएको। 

– औद्योगिक प्रतिष्ठानले मुलुकको अर्थतन्त्रमा करिब तीन खर्ब ५४ अर्ब ५१ करोड बराबरको मूल्य अभिवृद्धि गरेको सर्वेक्षणले देखाएको।

साना उत्पादनशील उद्योग प्रतिष्ठानमा ऋणको अवस्था 

– साना उत्पादनशील औद्योगिक प्रतिष्ठान (१० जनाभन्दा कम व्यक्ति संलग्न भएका)मध्ये ३४ प्रतिशतले मात्र वित्तीय संस्थासँग ऋण लिएका र १ प्रतिशतले ऋणको प्रतिबद्धता प्राप्त गरेको सर्वेक्षणले देखाएको । 

– ५ प्रतिशत उद्योग ऋण लिने प्रक्रियामा रहेको देखिएको। 

– ६० प्रतिशत उद्योग प्रतिष्ठानले ऋण नलिएको देखिएको। 

ठूला उत्पादनशील औद्योगिक प्रतिष्ठान कति थपिए ?

– १० वा सोभन्दा बढी व्यक्ति संलग्न उत्पादनशील औद्योगिक प्रतिष्ठानको सङ्ख्या २०६९ देखि २०७६ सम्ममा ९४१ थपिएका। 

– विगतमा उत्पादनशील उद्योगलाई मात्र समेटी गणना तथा सर्वेक्षण गर्दै आएकोमा अन्तर्राष्ट्रिय मान्यताबमोजिम अन्य तीन क्षेत्रलाई समेत समेटी हालको राष्ट्रिय औद्योगिक सर्वेक्षण, २०७६ सम्पन्न गरिएको । 

– विगतका गणना तथा सर्वेक्षणको तुलनामा फराकिलो दायरा, साना/ठूला सबै उद्योग समावेश हुने र प्रदेश स्तरसम्मको नतिजा प्राप्त हुने भएकाले यस सर्वेक्षणलाई नेपालको पहिलो एकीकृत औद्योगिक सर्वेक्षण भनिएको।

– केन्द्रीय तथ्याङ्क विभागले यसअघि साना र ठूला औद्योगिक गणना फरकफरक अन्तरालमा गर्ने गरेको। 

– विभागले पहिलो राष्ट्रिय औद्योगिक गणना वि.सं. २०२२ मा सम्पन्न गरेको र २०६९ सालमा १०औँ औद्योगिक गणना सञ्चालन गरेको। त्यस्तै पहिलो साना औद्योगिक सर्वेक्षण वि.सं. २०२९ मा सञ्चालन गरी २०६६ सालमा पाँचौँ साना औद्योगिक सर्वेक्षण सम्पन्न गरिएको । 

– राष्ट्रिय औद्योगिक सर्वेक्षण, २०७६ मा पूर्ण गणना र नमुना छनोट विधि दुवै तरिका अवलम्बन गरिएको। यसअघि केन्द्रीय तथ्याङ्क विभागले ठूला उत्पादनशील औद्योगिक प्रतिष्ठानको पूर्ण गणना विधि तथा साना उत्पादनशील औद्योगिक प्रतिष्ठानको छनोट विधिबाट औद्योगिक सर्वेक्षण सम्पन्न गर्दै आएको । 

– राष्ट्रिय औद्योगिक सर्वेक्षण २०७६ को सन्दर्भ अवधि २०७५ साउन १ गतेदेखि २०७६ असार मसान्तसम्म अर्थात् आ.व. २०७५/७६ रहेको। 

१७. नई देरुनिख अन्तर्राष्ट्रिय पुरस्कार (२०७८ को) कसलाई प्रदान गरियो ?

मोहन निरौला

१८. मिस्टर नेपाल प्रतियोगिता, २०२२ को उपाधि कसले जिते ?

नुतन श्रेष्ठ, मोरङ

१९. श्रीलङ्काको राष्ट्रपतिमा निर्वाचित हुने राजनीतिज्ञ को हुन् ?

रनिल विक्रमासिङ्घे

२०. श्रीलङ्काको प्रधानमन्त्रीमा चयन हुने राजनीतिज्ञ को हुन् ?

दिनेश गुणवर्दने

२१. वि.सं. २०७९ जेठ २ गते कतिऔँ बुद्ध जयन्ती मनाइयो ?

२५६६ औँ

२२. सर्वोच्च शिखर सगरमाथा आरोहण गर्न सफल दोस्रो नेपाली अभिनेत्री को हुन् ?

दिया पुन (२०७९ जेठ १३

२३. रेडियो नेपालले कहिलेदेखि बालसमाचार सुरु गरको हो ?

वि.सं. २०६४ वैशाख १

२४. कम्प्युटरमा प्रयोग हुने Intelको पूरा रूप के हो ?

Integrated electronics

२५. नदी प्रणालीका आधारमा नेपाललाई कति भागमा विभाजन गरिएको छ ?

तीन भागमा