गोरखापत्र वस्तुगत, १ चैत २०७९

१. नेपाली कांग्रेसका वरिष्ठ नेता एवं पूर्वसभामुख रामचन्द्र पौडेल राष्ट्रपति पदमा कहिले चयन हुनुभएको  हो ?

वि.सं. २०७९ फागुन २५ 

– पौडेलले फागुन २९ मा पद तथा गोपनीयताको सपथ ग्रहणसँगै पदभार सम्हाल्नुभएको । 

– राष्ट्रपति पदका लागि फागुन २५ मा भएको निर्वाचनमा पौडेलले आफ्ना प्रतिस्पर्धी नेकपा एमालेका उपाध्यक्ष सुवासचन्द्र नेम्वाङलाई पराजित गरी निर्वाचित हुनुभएको ।

– मतदानमा पौडेलले ३३ हजार ८०२ र नेम्वाङले १५ हजार ५१८ मतभार प्राप्त गर्नु भएको । राष्ट्रपतिको निर्वाचन सङ्घीय संसद्का (प्रतिनिधि सभा र राष्ट्रिय सभा) र प्रदेश सभाका सदस्य मतदाता रहेको निर्वाचक मण्डलबाट हुने प्रावधान रहेको । राष्ट्रपति निर्वाचनमा सङ्घीय संसद्तर्फ ३३२ र प्रदेश सभा सदस्य ५५० गरी कुल ८८२ मतदाता कायम छन् । सङ्घीय सांसदको मतभार ७९ र प्रदेश सभा सदस्यको मतभार ४८ रहेको छ।

– पौडेल कांग्रेससहित नेकपा माओवादी केन्द्र, नेकपा (एकीकृत समाजवादी), जनता समाजवादी पार्टी नेपाल, लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टी नेपाल, जनमत पार्टी, नागरिक उन्मुक्ति पार्टी, राष्ट्रिय जनमोर्चा एवं नेपाल समाजवादी पार्टीको साझा उम्मेदवारका रूपमा रहनुभएको थियो भने पूर्वसभामुख नेम्वाङलाई एमालेको मात्र साथ रहेको थियो ।

– गठबन्धनको तर्फबाट उम्मेदवार बन्नुभएका पौडेलले ३३ हजार ८०२ मतभार प्राप्त गर्नुभएको । जसमध्ये सङ्घतर्फ १६ हजार ९०६ र प्रदेशतर्फ १६ हजार ८९६ मतभार प्राप्त गर्नुभएको । सङ्ख्याका आधारमा निर्वाचित पौडेलले २१४ सङ्घीय सांसद र ३५२ प्रदेश सांसदको मत प्राप्त गर्नुभएको ।

– पौडेलका प्रतिस्पर्धी नेम्वाङले १५ हजार ५१८ मतभार प्राप्त गर्नुभएको । जसमध्ये सङ्घमा सात हजार ७४२ र प्रदेशमा सात हजार ७७६ मतभार प्राप्त भएको । सङ्ख्याका आधारमा नेम्वाङले ९६ सङ्घीय सांसद र १६२ प्रदेश सदस्यको मत प्राप्त गर्नुभएको । 

– सङ्घीय संसद् र प्रदेश सभा सदस्यले मतदान गर्ने राष्ट्रपति निर्वाचनमा ३१३ सङ्घीय  सांसद र ५१८ प्रदेश सभा सदस्य गरी ८३१ जनाले मतदान गरेका थिए । 

२.  सार्कको नयाँ महासचिवमा को चयन हुनुभएको छ ?

बङ्गलादेशी कूटनीतिज्ञ गोलाम सरवार 

–  उहाँको कार्यकाल सन् २०२३ मार्चदेखि सुरु भएको ।

– यसअघि उहाँले मलेसियाका लागि बङ्गलादेशी उच्चायुक्तका रूपमा रही कार्य गर्नुभएको ।

– सार्कको महासचिव बन्ने अवसर यो पटक अफगानिस्तानलाई थियो । तर एक वर्ष अघि त्यहाँ भएको राजनीतिक परिवर्तनका कारण अफगानिस्तानले सो अवसर गुमाउन पुगेको हो । सार्कका सदस्य राष्ट्रहरूले अफगानिस्तानको तालिवानी सरकारलाई मान्यता दिएका छैनन्। यद्यपि, सार्क सदस्य देश पाकिस्तानले भने अफगानिस्तानबाटै महासचिव हुनुपर्ने अडान राखेको थियो । 

– सार्क सदस्य देशको अङ्ग्रेजी वर्णानुक्रमअनुसार सम्बन्धित देशबाट महासचिव चयन गर्ने प्रावधान रहेको छ । 

– यस अघिका सार्क महासचिव श्रीलङ्काका इसाला रुवान विराकुनको कार्यकाल सन् २०२३ फेब्रुअरी २८ मा सकिएको हो । 

३.  वि.सं. २०७९ फागुनमा सम्पन्न प्रथम केपी ओली कप राष्ट्रिय फुटबल प्रतियोगिताको उपाधि कसले जित्यो ?

मच्छिन्द्र फुटबल क्लब (उपविजेताः सातदोबाटो युथ क्लव)

४.  विश्वकै अग्लो स्थानमा गल्फ खेलकुद प्रतियोगिता कहाँ आयोजना गरियो ?

ल्होमन्थाङ (मुस्ताङ) 

– वि.सं. २०७९ भाद्र ११ मा सो प्रतियोगिता भएको । 

– ‘Top of the world golf challenge’ नामक सो प्रतियोगिता समुद्री सतहबाट ४६४५ मिटर उचाइमा आयोजना भएको । ८१ वर्षीया गल्फर डा. रीता थापाद्वारा उद्घाटित सो प्रतियोगितामा पुरुषतर्फ श्याम तामाङ र महिलातर्फ सुष्मा सिंह विजेता बनेका । 

५.  नेपालले विश्व क्रिकेटमा प्राप्त गरेको एकदिवसीय अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटको मान्यता थप चार वर्षका लागि कायम गर्न पुनः कहिले सफल भएको हो ?

सन् २०७९ फागुन २८ (सन् २०२३ मार्च १२)

– त्रिवि क्रिकेट मैदानमा आईसीसी विश्वकप क्रिकेट लिग २ त्रिकोणात्मक ओडीआई सिरिजअन्तर्गत भएको त्रिदेशीय शृङ्खलामा युएईलाई कीर्तिमानी १७७ रनले हराउँदै नेपालले थप चार वर्षका लागि एकदिवसीय मान्यता पक्का गरेको ।

– नेपालले सन् २०१८ मा पहिलो पटक एकदिवसीय अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटको मान्यता प्राप्त गरेको ।

६.  जापानमा सम्पन्न ३२ औँ ओलम्पिकमा स्वर्ण पदक जित्ने दाजु–बहिनी को हुन् ? 

जापानका हिफुमी र उटा अबे

 ७.  युरोपेली सङ्घ (इयु) ले सन् २०३० सम्ममा कति प्रतिशत हरित गृह ग्यास कटौती गर्ने घोषणा गरेको छ?

५५ प्रतिशत

८.  विदेशी लगानी तथा प्रविधि हस्तान्तरण ऐन, २०७५ अनुसार ६ अर्ब रुपियाँभन्दा माथिको लगानीको स्वीकृति कसले गर्ने व्यवस्था छ ?

लगानी बोर्ड 

– ६ अर्बसम्मको लगानीको स्वीकृति उद्योग विभागले गर्ने व्यवस्था रहेको । 

९.  कुन जिल्ला प्रशासन कार्यालयले राष्ट्रिय गान गाएर सेवा प्रवाह सुरुवात गर्न थालेको छ ?

बझाङ (वि.सं. २०७९ फागुन १७ देखि)

– कर्मचारीलाई सेवा प्रवाहप्रति उत्तरदायी बनाई समयमै कार्यालयमा उपस्थित गराउने उद्देश्यका साथ प्रत्येक दिन बिहान १० बजे राष्ट्रिय गान गाउने र लगत्तै सेवाग्राहीको काम गर्ने पद्धति थालनी गरिएको ।

– यस प्रक्रियाले कर्मचारीमा राष्ट्रप्रतिको समर्पणको भाव एवं राष्ट्रप्रतिको अपनत्वको भावको समेत विकास भई लगनशीलता, काम गर्ने हौसलाका साथै कर्मचारी समयमै कार्यालयमा हाजिर हुने बानीको विकासमा थप टेवा पुग्ने विश्वास गरिएको ।

१०.  मधेश प्रज्ञा–प्रतिष्ठानको शुभारम्भ कहिले गरिएको हो ?

वि.सं. २०७९ फागुन १७

– मधेश प्रदेशका भाषा, साहित्य, कला र संस्कृतिको संरक्षण र विकासका लागि प्रदेश सरकारद्वारा गठित प्रज्ञा–प्रतिष्ठानको शुभारम्भ गरिएको । 

– जनकपुरधाममा आयोजित एक कार्यक्रमबीच जनता समाजवादी पार्टीका अध्यक्ष उपेन्द्र यादव र मधेश प्रदेशका मुख्यमन्त्री सरोजकुमार यादवद्वारा संयुक्त रूपमा प्रतिष्ठानको कार्यालय उद्घाटन गरिएको ।

११.  मुलुकी देवानी (संहिता) ऐन २०७४ अनुसार नाबालक भन्नाले कति वर्ष उमेर नपुगेको बालबालिकालाई बुझिन्छ ?

१८ वर्ष 

१२.  विश्व अर्थराजनीतिमा चिनियाँ प्रभाव बढेसँगै एसियाली अर्थ राजनीतिमा अमेरिकी प्रभुत्व कायम राख्न अमेरिकाद्वारा अवलम्बन गरिएको वैदेशिक नीति कुन हो ?

इन्डो प्यासिफिक स्ट्राटेजी 

१३.  पल्सर स्पोर्टस् अवार्डअन्तर्गत वर्षको सर्वोत्कृष्ट घोषित हुन सफल खेलाडी को हुन् ?

पुरुषतर्फः अञ्जन विष्ट (फुटबल) र महिलातर्फः अरूणा शाही (भलिबल)

– राष्ट्रिय फुटबल टिमका स्ट्राइकर अञ्जन विष्टले आफ्नै कप्तान किरण चेम्जोङसहित क्रिकेटका राष्ट्रिय खेलाडीहरू कुशल भुर्तेल र दीपेन्द्र सिंह ऐरी तथा ब्याडमिन्टनका प्रिन्स दाहाललाई पछि पार्दै सो अवार्ड जितेका। 

– त्यस्तै, बङ्गलादेशको ढाका मिरपुरमा भएको एसियन सेन्ट्रल जोन महिला भलिबल च्याम्पियनसिपमा उत्कृष्ट प्रदर्शनसहित उपाधि रक्षा गर्दा नेपाली राष्ट्रिय टोलीलाई प्रेरणादायी नेतृत्व प्रदान गर्ने कप्तान अरूणा वर्षको उत्कृष्ट महिला खेलाडी घोषित भएकी ।

– नेपालका खेल पत्रकारहरूको संस्था नेपाल खेलकुद पत्रकार मञ्च(एनएसजेएफ) ले बर्सेनि वर्षभरि उत्कृष्ट प्रदर्शन गर्ने खेलाडी, प्रशिक्षकलाई पुरस्कृत गर्ने यस अवार्डबाट सम्मानित हुने खेलाडी÷प्रशिक्षक

– सर्वश्रेष्ठ पुरुष खेलाडी : अञ्जन विष्ट (फुटबल)

– सर्वश्रेष्ठ महिला खेलाडी : अरूणा शाही (भलिबल)

– सर्वश्रेष्ठ युवा खेलाडी : मनीष डाँगी (फुटबल)

– सर्वश्रेष्ठ प्रशिक्षक : अब्दुल्ला अल्मुताइरी (फुटबल)

– स्पेशल अवार्ड : दानबहादुर तामाङ र मायादेवी मोक्तान (ब्याडमिन्टनका तीन राष्ट्रिय च्याम्पियन रत्नजित तामाङ, सरादेवी तामाङ र नङसल देवी तामाङका बुवाआमा)

– पिपल्स च्वाइस अवार्ड : उषा भण्डारी (भलिबल)

– लाइफटाइम अचिभमेन्ट अवार्ड : रघुराज वन्त (ओलम्पियन÷एथ्लेटिक्स प्रशिक्षक)

– पारा एथ्लेट्स अफ द इ्यर : पलेसा गोवद्र्धन (तेक्वान्दो)

– एसियाली पत्रकार पुरस्कार : मोहम्मद हिजी (कतारका खेलकुद पत्रकार)

– वर्षको उत्कृष्ट पुरुष, महिला, पिपल्स च्वाइस, युवा तथा प्रशिक्षकलाई पल्सर मोटरसाइकल एवं अन्य विधाका विजेताले ५० हजार रुपियाँसहित गिफ्ट ह्याम्पर प्राप्त गरेका ।

१४.  ह्विटली फन्ड फर नेचर (डब्लुएफएन) अवार्ड–२०२२ बाट सम्मानित हुने नेपाली को हुन् ?

संरक्षणकर्मी सोनाम टासी लामा 

– रेडपाण्डा (हाब्रे) संरक्षणमा महìवपूर्ण योगदान पु¥याएवापत लामालाई सो अवार्ड प्रदान गरिएको । 

– संरक्षण क्षेत्रको प्रतिष्ठित यस अवार्डको राशि ४० हजार पाउन्ड (ने.रु. ६० लाखभन्दा बढी) रहेको ।

– यसअघि यो अवार्डबाट नेपालका वरिष्ठ चराविद् हेमसागर बराल सम्मानित भएका ।

१५.  बिम्स्टेकको बडापत्र कतिऔँ सम्मेलनले पारित गरेको हो ?

पाचौँ 

– (सन् २०२२ मार्च ३० मा श्रीलङ्काको कोलम्बोमा सम्पन्न पाचौँ सम्मेलनबाट बडापत्र (३६ धारायुक्त) पारित भएको ।

१६.  ओलम्पिक खेलमा नेपालको पहिलो सहभागिता कतिऔँ ओलम्पिकदेखि भएको हो ?

१८ औँ ओलम्पिक (टोकियो, जापान), सन् १९६४

– आधिकारिक रूपमा नेपालको पहिलो ओलम्पिक सहभागिता टोकियो ओलम्पिक देखि हो । पर्यवेक्षकका रूपमा भने नेपाल सन् १९५२ मा फिन्ल्यान्डको हेल्सिन्कीमा आयोजित १५औँ ओलम्पिकमा सहभागी भइसकेको ।

१७.  संयुक्त राष्ट्र–सङ्घीय  शान्ति सेनालाई ब्लु हेल्मेट्स भनी चिनिन्छ भने सिरियाको द्वन्द्वग्रस्त क्षेत्रमा त्यहाँका मानिसहरूको रक्षार्थ सञ्चालित स्वयंसेवी सङ्गठनलाई के भनी चिनिन्छ ?

ह्वाइट हेल्मेट्स

१८.  नेपालमै बनाइएको पहिलो विद्युतीय मोटरसाइकल कुन हो ?

यात्री 

१९.  मानव विकास सूचकाङ्कको प्रतिपादन गर्ने अर्थशास्त्री को हुन् ?

महवुव उल हक

२०.  विश्व स्काउट एसिया प्रशान्त क्षेत्रद्वारा प्रदान गरिएको ‘मेधावी योगदान पदक’ बाट सम्मानित व्यक्तित्व को हुन् ?

पूर्वप्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली

– यस पदकबाट विभुषित हुने ओली पहिलो नेपाली हुन् ।

२१.  जर्जियाको राजधानी तिविलिसीमा हालै सम्पन्न वल्र्ड राइजिङ स्टार २०२३ प्रतियोगिताको उपाधि चुम्न सफल नेपाली बाल कलाकार को हुन् ?

प्रसुनजङ्ग पोखरेल 

– प्रतियोगितामा पोखरेलले राष्ट्रिय पोसाकको टाइटल पनि जितेका । नेपालको डीएसए सिङ्गिङ स्टार २०१९ का विजेता पोखरेल यसअघि थाइल्यान्डको टीन स्टार इन्टरनेसनल २०२२ प्रतियोगितामा फोर्थ रनर्सअप भएका थिए । 

– ब्राइट फ्युचर ऐकेडेमीमा कक्षा ९ मा अध्ययनरत पोखरेललाई शीतल निवासमा पूर्वराष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीद्वारा अवार्ड हस्तान्तरण गरिएको थियो ।

२२.  निजी क्षेत्रकै ठूलो सोलुखोला दूधकोशी जलविद्युत् आयोजनाको उद्घाटन कहिले गरिएको हो ?

वि.सं. २०७९ फागुन २३

– उत्पादन क्षमता : ८६ मेगावाट 

– उद्घाटन : प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’द्वारा

– प्रवद्र्धक कम्पनी साहस ऊर्जा लिमिटेडद्वारा गत २७ माघबाट परीक्षण उत्पादन सुरु एवं १७ फागुनबाट व्यावसायिक उत्पादन सुरु भएको थियो ।

– वि.सं. २०७४ माघ ८ बाट निर्माण सुरु भएको यस आयोजनाको निर्माण लागत ११ अर्ब ८६ करोड रुपियाँँ रहेको ।

– समग्रमा हाल नेपालमा सञ्चालनमा रहेका मध्ये यो तेस्रो ठूलो आयोजनाका रूपमा रहेको ।